Het traject

Wanneer een echtscheidingstraject zijn aanvang vindt, gaan twee treinen rijden, een trein van de procedure en een trein van het overleg. Tussen die treinen kan gewisseld worden. De twee trajecten laten zich als volgt weergeven.

Onderhandelingstrein

De eerste trein die gaat rijden is de trein van het overleg. In die trein zitten beide partijen met hun advocaten. De advocaten voeren overleg en proberen geheel of gedeeltelijk tot overeenstemming te komen. Indien overeenstemming bereikt wordt, wordt een convenant – en een ouderschapsplan, indien er kinderen zijn – opgesteld en ingediend bij de rechtbank. Door samen afspraken te maken kunnen lange en dure procedures voorkomen worden.

Na het indienen doet de rechtbank in de regel binnen 4 tot 6 weken uitspraak en ontvangen partijen daarna de echtscheidingsbeschikking. Na de inschrijving van de beschikking bij de gemeente is de echtscheiding definitief.

Procedure-trein

Het kan zijn dat tijdens het proces van overleg geen of slechts gedeeltelijk overeenstemming wordt bereikt. In dat geval zorgt de advocaat ervoor dat de trein van de procedure vast begint te rijden. Als blijkt dat er geen overeenstemming meer bereikt kan worden stopt de trein van het overleg op dat punt en rijdt enkel de trein van de procedure verder. De punten waar geen overeenstemming over wordt bereikt, worden dan inhoudelijk door de rechter behandelt op een zitting.

De procedure bij rechtbank gaat als volgt: ieder van de partijen stuurt dan zijn standpunten naar de rechtbank. De rechtbank plant vervolgens een zitting. Samen met uw advocaat bereidt u zich voor op de zitting en u gaat er samen met uw advocaat naartoe. Tijdens de zitting wordt vaak nogmaals geprobeerd het geschil onderling op te lossen, met hulp van de rechter. Als het lukt, legt de rechter die afspraken schriftelijk vast. Lukt het niet, dan beslist de rechter. De uitspraak van de rechter dient te worden uitgevoerd.

Soms is hoger beroep nodig. Als dit nog mogelijk en nodig is, kan de advocaat in hoger beroep gaan tegen de beslissing van de rechtbank.

Voordelen

Soms is het onmogelijk om samen tot een oplossing te komen zonder dat de rechter daar uitspraak over doet. Het voordeel is dat in zo een geval uw advocaat alleen voor uw belangen opkomt. Het onafhankelijke oordeel van de rechter kan dan duidelijkheid scheppen en ervoor zorgen dat beide partijen weer verder kunnen.

Alimentatie

Alimentatie is een financiële bijdrage die je als ouder of ex-partner van de andere ouder of ex-partner kunt ontvangen. Indien er kinderen in het spel zijn, zal eerst bekeken worden welke ruimte er is voor kinderalimentatie: een financiële bijdrage aan de kosten van het levensonderhoud voor het kind of de kinderen. Soms is er (daarna nog) draagkracht voor het betalen van partneralimentatie.

Afwikkeling van de huwelijksgoederengemeenschap

Bij een echtscheiding zal ook het vermogen verdeeld moeten worden. De wijze waarop jullie getrouwd zijn, bepaalt de wijze waarop dat moet gebeuren.

Gemeenschap van goederen

Wanneer jullie getrouwd zijn in gemeenschap van goederen, zijn alle goederen die jullie voor en tijdens het huwelijk hebben verkregen van jullie beiden. Dat geldt ook voor eventuele schulden.

Om te bepalen wat er in de gemeenschap van goederen valt, wordt er eerst een peildatum vastgesteld. Per die datum wordt gekeken wat er in de gemeenschap van goederen aanwezig is en dus ook wat er verdeeld moet worden. Stel dat na die datum nog een schuld wordt gemaakt door de ene ex-echtgenoot, dan komt die schuld niet meer voor rekening van de ander.

Als eenmaal helder is wat op de peildatum aanwezig was, moet worden besproken wie wat wil hebben. Alles (het vermogen en de schulden) moet in principe 50/50 verdeeld worden. Dit is anders als één van de twee een schenking of een erfenis onder uitsluitingsclausule heeft verkregen. In dat geval valt de erfenis of de schenking niet binnen de gemeenschap van goederen.

Beperkte gemeenschap van goederen

Vanaf 1 januari 2018 is de wet veranderd. Wanneer jullie getrouwd zijn na die datum, blijven jullie bezittingen en schulden die jullie voor de trouwdatum hadden van jullie persoonlijk. Bezittingen en schulden die jullie na het huwelijk hebben gekregen, zijn wel van jullie beiden en moeten bij een scheiding dus verdeeld worden.

Huwelijkse voorwaarden

Wanneer jullie getrouwd zijn op huwelijkse voorwaarden, is het lastiger om een algemeen beeld te schetsen van de verdeling van het vermogen, omdat de inhoud van de huwelijkse voorwaarden sterk verschilt per echtpaar. Hieronder worden de meest voorkomende huwelijkse voorwaarden behandeld.

Periodiek verrekenbeding

Ieder houdt zijn eigen vermogen, maar tijdens het huwelijk wordt elk jaar aan het einde van het jaar de vermogensopbouw gedeeld. Het probleem met dit beding is dat de meeste mensen het niet uitvoeren. In de praktijk kan het er dan op neerkomen dat bij een echtscheiding gewoon moet worden verdeeld alsof er een gemeenschap van goederen is.

Finaal verrekenbeding

Er wordt afgerekend alsof er een gemeenschap van goederen is, maar bepaalde zaken blijven erbuiten. Denk daarbij aan de waarde van een bedrijf of een erfenis.

Koude uitsluiting

Ieder houdt het eigen vermogen en er hoeft bij een echtscheiding helemaal niets verrekend te worden.

Pensioenen

Je ex-partner heeft recht op een deel van het ouderdomspensioen dat door jou is opgebouwd tijdens het huwelijk. Er zijn verschillende opties voor de verdeling van de opgebouwde ouderdomspensioenen. In de meeste gevallen wordt gekozen voor verevening of conversie. De verschillen tussen deze opties worden hieronder beschreven. Je kunt ook besluiten niet te kiezen voor een 60/60-verdeling of afspreken dat ieder zijn eigen pensioen houdt.

Bij een echtscheiding dienen de partners ook een beslissing te nemen over de verdeling van een eventueel opgebouwd pensioen. De mogelijkheden zijn als volgt:

Pensioenverevening

Bij verevening blijft je recht op uitkering van het pensioen van de ander afhankelijk van je ex-partner. Dat houdt in dat je het pas krijgt als je ex-partner het krijg en dat er geen pensioen aan jou wordt uitgekeerd als de nader is overleden. Dat maakt ook dat jouw deel van het pensioen van je ex-partner weer volledig terugvloeit in zijn of haar pensioenpot als je zelf eerder komt te overlijden.

Dit is de wettelijke regeling. Voorbeeld: de ene partner (hierna: Sonja) ontvangt ouderdomspensioen van de andere partner (hierna: Bart) vanaf het moment dat deze de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Wanneer Bart deze leeftijd niet haalt, heeft Sonja geen recht op ouderdomspensioen. Besluit Bart met ingang van een latere datum met pensioen te gaan, dan ontstaat ook een later recht op ouderdomspensioen voor Sonja. Komt Sonja te overlijden, dan vloeit het volledige pensioen terug naar Bart. Het recht op nabestaandenpensioen blijft in stand. Dit geldt uiteraard ook in tegengestelde richting voor het pensioen van Sonja.

Conversie

Wanneer gekozen wordt voor conversie, wordt het ten tijde van het huwelijk opgebouwde pensioen gesplitst. Conversie betekent omzetting. Deze omzetting houdt in dat een deel van het ouderdomspensioen definitief wordt omgezet in een eigen ouderdomspensioen van de andere ex-partner. Voor de uitkering van het pensioen ben je dus niet langer afhankelijk van de datum waarop je ex-partner met pensioen gaat. De keerzijde van conversie is dat jouw deel van het pensioen van je ex-partner ook niet terugvloeit in zijn of haar pensioenpot wanneer jij eerder komt te overlijden.

Voorbeeld: Sonja krijgt een eigen recht jegens de pensioeninstantie waar Bart pensioen opbouwde. Consequentie is dat wanneer Bart voor zijn pensioenleeftijd overlijdt, Sonja recht houdt op het geconverteerde pensioen. Overlijdt Sonja, dan wast het voor Sonja afgesplitste deel niet aan bij het pensioen van Bart. De meeste pensioeninstanties stellen als eis voor conversie dat ook het nabestaandenpensioen in de conversie wordt meegenomen. Dit heeft tot consequentie dat, wanneer Bart voor zijn pensioenleeftijd overlijdt, Sonja geen recht heeft op eventueel nabestaandenpensioen. Dit kan nadelig zijn, omdat door overlijden van Bart ook de eventuele partneralimentatie vervalt. Ook deze uiteenzetting geldt ook in tegengestelde richting, voor het pensioen van Sonja.

Afstand van pensioen

Dit houdt in dat ieder van partijen afstand doet van diens aandeel in het door de andere echtgenoot tijdens het huwelijk opgebouwde pensioen. Het eigen pensioen blijft volledig behouden.

Bijzonder nabestaandenpensioen

Dit is een uitkering die je van het pensioenfonds maandelijks ontvangt als je partner is overleden. Als dit pensioen, ook wel bijzonder partnerpensioen genoemd, is opgebouwd dan heb je daar ook recht op als ex-partner. In afspraken over de scheiding wordt meestal opgenomen dat dit pensioen over en weer behouden blijft, omdat het anders vaak ten goede komt aan het pensioenfonds.

Wat kan ik zelf regelen?

Voordat u bij een advocaat terechtkomt, kunt u zelf al wat voorwerk doen.

Informatie verzamelen

Afhankelijk van uw situatie kunt u een lijstje opvragen met stukken die u dient te verzamelen. Verzamel deze stukken en sla ze overzichtelijk op in een map. Op die manier ligt er een vraag met de juiste informatie klaar voor de advocaat om te behandelen. Hoe completer de stukken, des te beter kan uw advocaat u helpen.

Nadenken over de inhoud van het ouderschapsplan

Indien u kinderen hebt kunt u samen met uw partner alvast nadenken of bekijken of er een ouderschapsplan opgesteld kan worden. In een ouderschapsplan staan afspraken over de kinderen.